کلاس پنجم سعدی
به وبلاگ کلاس پنجم سعدی خوش آمدید
کلاس پنجم سعدی
به وبلاگ کلاس پنجم سعدی خوش آمدیدنقش خانواده در ترغیب فرزندان به مطالعه و کتابخوانی
نقش خانواده در ترغیب فرزندان به مطالعه و کتابخوانی
در ادامه ی مطلب بخوانید
نقش خانواده در ترغیب فرزندان به مطالعه و کتابخوانی
خانواده،
اولین مدرسه‌ای است که انسان در آن درس می‌آموزد و به عنوان
نخستین پایگاه آموزش و پرورش و ازاساسی‌ترین عوامل در تشکیل شخصیت
کودک است. خانواده نقش بسیار مهمّی در رشد و پرورش کودک دارد و
درتمام جنبه‌های فردی (معنوی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی
و...) اثری عمیق و غیرقابل انکار دارد. بایدبپذیریم که اولین عامل
مؤثر در ایجاد انگیزه و عادت به مطالعه و کتابخوانی در کودکان
«خانواده» است.
شیوه‌های زیر برای ایجاد انگیزه و عادت به منطالعه و کتابخوانی به خانواده‌ها پیشنهاد می‌شود:
1 ـ استفاده از شیوة الگویی زیرا تأثیر الگو و نقش‌پذیری انسان یک امر طبیعی است که از غریزه‌تقلید سرچشمه می‌گیرد:
یکی
از کارهای مهم و مؤثری که والدین می‌توانند در خصوص همراهی و
هماهنگی با فرزندان خود در امر مطالعه وکتاب‌خوانی انجام دهند بردن
فرزندان به کتاب‌خانه است. پدر یا مادری که دست فرزند خود را گرفته
و حداقل برای‌نخستین بار او را تا کتاب‌خانه همراهی و در انتخاب
کتاب کمک می‌کنند بدین وسیله به او می‌فهمانند که این کار
آنقدرارزش دارد که من همراه تو می‌آیم و وقت خود را در این راه
صرف می‌کنم. پدر، مادر، خواهر یا برادر بزرگتر برای‌کودکان کاملترین
الگوها برای همانندسازی هستند.
همچنین اگر در خانه‌ای یک
کتاب‌خانه هر چند کوچک وجود داشته باشد و قسمتی از آن به کودکان
اختصاص یابدمیل و توجه به کتاب و خواندن در آنها تقویت می‌شود.
بنابراین
در خانواده‌هایی که والدین علاقة زیادی به مطالعه ندارند و اوقات
فراغت خود را صرف سرگرمی‌هایی‌می‌کنند که با کتاب و خواندن ارتباطی
ندارد نباید انتظار داشت که فرزندان این خانواده‌ها به کتاب خواندن و
مطالعه‌علاقه‌مند شوند.
2 ـ برای کودکان و نوجوانان خود برنامه‌ریزی کنید.
یکی
از ضروری‌ترین نیاهای انسان در زندگی، داشتن یک برنامه مناسب
است. هر چند در جامعه ما بسیاری از افرادو خانواده‌ها به این اصل
اساسی و مهم توجّهی نمی‌کنند ولی معمولاً انسانهایی که طالب
موفقیّت و سعادت هستندبرنامه منظمی را برای زندگی خود و فرزندانشان
تنظیم می‌کنند. برنامه‌ای که در برگیرندة تمام نیازهای جسمی و
روانی‌آنها باشد. انجام تکالیف شرعی و دینی، بازی، ورزش، انجام
تکالیف درسی، تماشای تلویزیون، همکاری در امورخانه، شرکت در
بحث‌های خانواده، مطالعه و کتابخوانی و...
3 ـ برای فرزندان خود قصّه بگویید.
قصّه
وسیله‌ای است که می‌تواند کودکان را پیرامون بزرگترها جمع کند و
روابط عاطفی بین آنها را تقویت کند.والدین می‌توانند از راه
قصه‌گویی توجه و اعتماد کودکان را به خود جلب کنند و با انتقال آنان
به دنیای شادی و تخیّل‌زمینة رشد و تکامل ذهنیشان را فراهم کنند.
کودکان علاقة زیادی به شنیدن قصه‌ها دارند و از این کار لذّت
می‌برند. آنهابسیاری از اوقات به مطالبی که برایشان می‌گوییم یا
می‌خوانیم به چشم یک قصه‌ی خیال‌انگیز نمی‌نگرند بلکه آن رارویدادی
واقعی می‌دانند که در زمانهای گذشته به وقوع پیوسته و همین امر
باعث می‌شود با علاقه و دقّت بیشتری به‌این مطالب گوش دهند.
می‌توان از این علاقه برای ایجاد انگیزه و عادت دادن آنها به
مطالعه و کتابخوانی استفاده‌کرد. در حقیقت ما با قصه‌گویی لذّت و
شیرینی کتاب و مطالعه را به کام کودکان می‌ریزیم و کودک وقتی
بداند که چنین‌قصه‌هایی شیرین و خیال‌انگیز محصول کتاب است در آرزوی
آن است که خودش هم بتواند بزودی کتاب به دست‌بگیرد و آن را
بخواند.
4 ـ برای کودکان اشعار زیبا و موزون بخوانید.
از
آنجا که کلام شعر آهنگین و موزون است به میزان زیادی مورد علاقه و
توجه کودکان قرار می‌گیرد و آنان را به‌وادی تخیّل می‌کشاند. خواندن
شعر از روی کتاب برای بچه‌ها در جذب آنان به سوی آن و ایجاد رغبت
و عادت به‌مطالعه بسیار مؤثر است و در حقیقت همان نقش قصه را ایفا
می‌کند. شعرهای کودکان باید کوتاه ـ ساده و روان بوده وبا
آنچه مورد علاقة آنان است ارتباط نزدیک داشته باشد تا بتواند روی
آنها تأثیر بگذارد.
5 ـ کتاب را با صدای بلند برای کودک خود بخوانید.
بلند
خواندن کتاب نه تنها محتوا و معنای آن را انتقال می‌دهد بلکه بدین
وسیله تصورهای درونی، عشق و علاقه‌کتاب‌خوان نیز نسبت به افرادی
که برای آنها کتاب خوانده می‌شود منتقل می‌گردد و یک رابطه عمیق
عاطفی بین آنهاپدید می‌آید.
اگر وقتی که ما مطالب کتاب را
می‌خوانیم با انگشت اشاره کنیم و اجازه دهیم که کودک حرکت‌های
دست ما را ببیندو تصویرهای کتاب را نگاه کند و ارتباط بین مطالب
کتاب و تصویرهای آن را برایش شرح دهیم او احساس مشارکت‌می‌کند و
علاقة بیشتری از خود نشان می‌دهد.
6 ـ کودکان را به کشیدن نقاشی تشویق کنید.
اگر
با فرزندان خردسال خود را به کشیدن نقاشی تشویق کنیم و زمینه‌ای
فراهم آوریم که آنها با دفتر، قلم و مدادرنگی آشنا شوند گام مؤثری
در جهت علاقه آنها به کتاب برداشته‌ایم. کودک علاقه‌مند به نقاشی
سعی می‌کندکتاب‌های مختلف را به دست آورد تا تصویرهای آنها را بکشد و
همین جستجو برای یافتن کتاب و تصویرهای زیباعلاقة او را به کتاب
بیشتر می‌کند.
7 ـ کودکان را به بیان داستانها و مطالبی که خوانده‌اند تشویق کنید.
کودکان
علاقة زیادی به بیان مطالبی که خوانده‌اند دارند و از این کار لذت
می‌برند. وقتی کودک می‌خواهد قصه‌ای راکه از زبان فرد دیگری شنیده
یا در کتابی خوانده است برای ما تعریف کند باید با صبر و حوصله و
اشتیاِ به سخنان اوگوش دهیم و این برخورد ما نشانگر این است که به
مطالعه کودک و مطالبی که خوانده است علاقه‌مندیم. بنابراین اوسعی
خواهد کرد این کار خود را ادامه دهد و اطلاعات جدیدتری کسب نماید تا
در فرصتهای مناسب به بیان آنهابپردازد و مورد تشویق و تحسین قرار
گیرد.
8 ـ از اسباب‌بازیهای کودکان برای ایجاد عشق و علاقه نسبت به کتاب و مطالعه استفاده کنید.
اسباب‌بازی
کودک را از دنیای درونی‌اش بیرون کشیده و او را با دنیای بیرون
ارتباط می‌دهد این بدین‌وسیله‌می‌تواند بین دنیای تخیل کودکی خود و
دنیای واقع پُلی بزند. ساخت وسایل مطالعه به صورت اسباب‌بازی
زمینة‌فکری خوبی نسبت به کتاب و کتابخوانی در کودک پدید می‌آورد
همان‌طور که او وسایل آشپزی را دور خودش چیده‌و از آنها برای طبخ
غذای ساختگی و پذیرایی مهمان استفاده می‌کند به همان صورت می‌تواند
با داشتن قفسه‌های‌کوچک کتاب، میز، چراغ مطالعه و کتاب نقش یک
کتابدار یا دانش‌آموز اهل مطالعه را بازی کند. می‌توان با استفاده
ازچند تکه مقوا و وسایل ساده این بازی را انجام داد.
9 ـ برای پاسخ دادن به سؤالهای کودکان، از کتاب استفاده کنید.
در
بسیاری از موارد بهتر است به جای دادن پاسخ سریع آنها را تشویق
کنیم که خود پاسخ مورد نظرشان را پیدا کنندو برای این کار کتابهایی
به آنها معرفی کنیم تا پاسخ خود را در آن بیابند. اگر کتابهای مورد
استفاده دارای تصویر باشدنتیجة مطلوبتری به دست خواهد داد.
10 ـ برای کودکان و نوجوانان خود کتابها و نشریه‌های مناسب خریداری کنید.
اگر
والدین به خرید کتاب برای کودک اهمیّت بدهند براحتی می‌توانند او
را بسوی مطالعه سوِ دهند. برای مثال‌وقتی پدر برای چند روز به
مسافرت می‌رود و کودک با بی‌صبری در انتظار آمدن او لحظه‌شماری می‌کند
با آمدن پدرخود را در آغوش او می‌اندازد و معمولاً اولین سؤالش این
است که پدر برایم چه آورده‌ای؟! ممکن است پدر بسته‌ای‌شیرینی،
اسباب‌بازی و یا لباس برای کودک آورده باشد اما اگر پدر همراه هر
کدام از این‌ها یک یا چند جلد کتاب‌متناسب سن او آورده باشد به او
فهمانده که همان‌طور که شیرینی، اسباب‌بازی و یا لباس اهمیت دارد
کتاب هم دارای‌ارزش است همچنین اهداء کتاب در موقعیتهای مناسب مثل
جشن تکلیف و یا تولد می‌تواند اثربخشی بالایی داشته‌باشد.
منابع
1 ـ افروز، غلامعلی: روانشناسی و تربیت کودکان و نوجوانان، چاپ سوم، (تهران، انتشارات انجمن اولیا و مربیان،1372)
2 ـ تبریزی، مصطفی: کتاب درمانی، چاپ اول، (تهران، انتشارات فراروان 1372)
3
ـ کاربخش راوری، ماشاءالله: چگونه کودکان و نوجوانان را به مطالعه
علاقه‌مند کنیم، چاپ اول، (تهران،انتشارات مدرسه، 1378)
4 ـ
لاریک. نانسی: چگونه بچه‌هایمان را به مطالعه تشویق کنیم. مترجم
مهین محتاج، چاپ اول (تهران، کانون‌پرورش فکری، 1366)
